Koyu leke veya bir diğer ismiyle hiperpigmentasyon olarak adlandırılan cilt lekeleri cilt tarafından fazla miktarda melanin üretilmesi sonucu meydana gelir. Genellikle sağlık için tehlikeli bir durum teşkil etmez ancak bazen cilt kanseri gibi ciddi durumların habercisi olabilir. Kozmetik ve estetik nedenler sebebiyle daha iyi bir görüntü elde etmek için cildin arındırılması tercih edilebilir.
Ciltte melanin üretiminin artması, farklı nedenlere bağlı olarak meydana gelebilir. Yani yüz de meydana gelen bu durum çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Güneş hasarı, yaşlanma, hormonal değişiklikler, genetik yatkınlık ve ciltteki yaralanmalar gibi pek çok faktör yüz lekelerine neden olabilir. Bu durumun tedavisi oluşan durum tipine, boyutuna ve oluşum nedenine bağlı olarak farklılık gösterebilir. Her tür için farklı tedavi yöntemlerinin kullanılması gerekebilir. Kimi zaman yüz lekeleri için krem kullanımı sayesinde iyi sonuçlar alınması mümkündür. Kimi zaman da kullanılan kremler ve diğer yöntemler başarısız olabilir. Bu gibi durumlarda yüz lekeleri lazer tedavisi gibi daha komplike tedavilere ihtiyaç duyabilir.
"Yüz lekeleri neden olur?” sorusuna verilebilecek birçok farklı yanıt bulunsa da temelde ciltte melanin üretimi ile ilişkili olan lekeler bazı durumlarda cilt altında yer alan damarların genişlemesi ve ciltte meydana gelen kanamalar sonucunda da oluşabilir. Bu durumun en yaygın nedeni ise cildin güneş hasarına maruz kalmasıdır. Güneş ışınlarının cilt üzerindeki zararları bilimsel olarak kanıtlanmış ve elde edilen veriler meraklılarının ulaşabileceği şekilde yayınlanmıştır. Cildin uzun veya kısa süreli olması fark etmeksizin güneşe maruz kalması halinde zarar gördüğü açıktır.
Cildin güneşe maruz kalması, güneş ışınlarına maruz kalınan süre ve cilt tipi gibi bazı faktörler değişkenlik gösterebilir. Fakat güneş hasarının bir sonucu olarak yüzde güneş lekesi meydana gelebileceği söylenebilir. Güneş hasarı sebebiyle melanin üretimi artar ve ciltte renk değişiklikleri meydana gelebilir. Bu tip durumlar genellikle güneş lekeleri olarak adlandırılır ve oluşma nedenlerinden bir diğeri ise yaşlanmadır. Yaşlanma ile ciltteki melanin salgısı değişir. Bu sebeple cilt renginde değişmeler ve lekeler meydana gelebilir. Yaşlılık da oluşan koyulaşmalar daha karakteristik bir yapıya sahiptir. Bu sayede diğerlerinden oldukça rahat ayrılabilir.
Yaşlanmanın bir sonucu olarak ciltte kolajen üretimi de zamanla azalır. Kolajen üretiminin azalmasının sonuçları olarak cilt incelir ve cilt altındaki damarlar belirgin hale gelir. Bunlar da estetik kaygıya ve yüz de istenmeyen koyul görünümlere sebep olabilir. Ayrıca hormonal değişiklikler sebebiyle de oluşabilir. Hamilelik dönemi, doğum kontrol hapı kullanımı ve menopoz gibi hormonal değişikliklerin de leke oluşumu üzerinde etkisi bulunur. Özellikle gebelikte yüz lekeleri pek çok kişinin karşılaştığı sorunlar arasında yer alır. Pek çok gebe değişen hormonları sebebiyle bu duruma maruz kalabilir. Fakat hamilelik ve emzirme döneminin ardından tedavi olma imkanı vardır.
Genetik yatkınlık, pek çok konuda olduğu gibi yüz lekelerinde de ön plana çıkıyor. Genetik olarak koyulaşmaya yatkın olan kişilerin cildi diğer ciltlere göre daha kolay lekelenebilir. Bu kişilerin ciltlerinin doğal pigmentasyonu veya melanin üretim seviyesi sebebiyle yüz lekesine yatkın olmaları söz konusudur. Bu kişiler, genellikle açık cilt rengi ile karakterizedir.
Ciltte meydana gelen yaralanmalar ve enfeksiyonlar da ciltte renk değişikliklerine sebep olabilir. Yaralanma ve enfeksiyon olarak yaygın olarak sivilce oluşumundan bahsedilebilir. Akneye yatkın veya doğru şekilde temizlenmeyen ciltlerde akne oluşumu gözlemlenebilir. Akne oluşumu ve kimi zaman da aknelerin sıkılması halinde meydana gelen yaralar, yüz lekesi oluşumuna sebep olabilir. Yüz sivilce kalıntıları genellikle sivilce veya yara geçtikten kısa bir süre sonra kaybolur. Yüz lekeleri genellikle zararsız sebeplerle meydana gelse de nadir durumlarda cilt kanseri gibi ciddi rahatsızlıkların da belirtisi olabilir. Bu tip koyulaşmaların hızla büyümesi veya değişmesi halinde bir dermatoloğa başvurmak önemlidir.
Yüz lekeleri genellikle kalıcı olmayan durumlardır. Süreç içerisinde azalarak yok olurlar. Fakat bu süreç sizi estetik ve özgüven açısından rahatsız edebilir. Yüzde oluşan bu durumun pek çok farklı sebebi olduğu gibi çözümleri de birbirinden farklıdır. Herkesin cilt ve leke tipinin farklı olması sebebiyle müdahale ve tedavi yöntemleri de farklılık gösterir. Fakat yüz koyulaşma görünümünü azaltmak ve oluşumunu önlemek adına "Yüz lekeleri nasıl geçer?” sorusuna cevap olarak herkes için faydalı olabilecek birkaç ipucundan bahsetmek mümkündür.
Yüz lekelerini azaltmak için birçok yöntem bulunur. Ancak herkesin cildi farklı olduğu için en iyi sonuçları elde etmek için bir dermatologla görüşmek önemlidir. Ayrıca bu görünümünü azaltmak için önleyici tedbirler almak cildinizi güneş hasarından korumak ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek de önemlidir. Oluşan bu durumun en yaygın nedenlerden biri, güneş hasarı olarak bilinir. Güneş koruyucu ürünlerin kullanımı sayesinde güneş ışınlarından korunmak mümkün olur. Güneş kremleri ciltte melanin üretiminin artmasına sebep olan UV ışınlarına karşı cildi korur. Bu sayede yüzde güneş lekesi oluşumu önlenirken lekerin kalıcı olması engellenir.
Güneş koruyucu ürünleri kullanırken en az SPF 30 koruma seviyesine sahip bir krem seçmek önemlidir. Ayrıca güneş ışınlarının en yoğun olduğu saatler olan öğle saatlerinde de güneşe çıkmamaya özen göstermek gerekir. Güneş koruyucu ürünlerin her gün düzenli olarak kullanılması ve gün içerisinde de tazelenmesi gerekir. Özellikle yaz aylarında ve açık havada uzun süreli gerçekleştirilen aktivitelerde 2-4 saatte bir yenilemek önemlidir.
Yüz lekelerinin oluşumunu önlemek ve oluşanlardan kurtulabilmek için uygulanması gerekenleri şu şekilde sıralayabiliriz: