İnsan beyninin içerisinde bulunan küçük endokrin iç salgı bezine epifiz bezi adı verilir. Epifiz bezi insan vücudunun ihtiyaç duyduğu melatonin hormonunu salgılar. Melatonin hormonu, insan vücudunda genellikle akşamları salgılanan hormona denir. Tüm omurgalı hayvanların beyinlerinin içerisinde bulunan ve bir mercimek büyüklüğünde olan epifiz bezi melatonin hormonunu güneş ışıklarının olmadığı karanlık vakitlerde salgılar. Bu durum epifiz bezinin içerisinde yer alan ve melatonin salgılama işlemini yapan pineolasit hücrelerinin ışığa duyarlı olmasından kaynaklanır. Melatonin nedir sorusunun cevabı melatonin hormonunun insan vücuduna olan etkileri açıklanarak verilebilir. Melatonin hormonu insan vücudundaki birçok sistemde aktif rol oynayan bir hormon türüdür. Melatonin, insan vücudundaki yağ hücreleri, bağışıklık sistemi ve göz gibi birçok farklı konumda tedavi edici etkilere sahiptir. Epifiz bezinin tam olarak çalışmadığı durumlarda melatonin hormonu insan vücudunun ihtiyaç duyduğu oranda salgılanamaz. Bu durumun bir sonucu olarak insan vücudunda çeşitli aksaklıklar meydana gelebilir. Melatonin eksikliğinden kaynaklanan sağlık durumlarının hekim gözetiminde gerçekleştirilmesi gerektiği unutulmamalıdır.
Melatonin hormonu insan vücudunun yaşamsal faaliyetlerine sağlıklı bir şekilde devam etmesi söz konusu olduğunda oldukça önemli bir hormondur. Melatonin hormonu ilk olarak insan vücudundaki yağ hücrelerini düzenler ve dengede tutar. Böylece insan vücudundaki yağ hücreleri dengeli bir biçimde dağıtılır ve vücuttaki yağ oranı dengelenmiş olur. Melatonin’in etkileri insan vücudunun bağışıklık sistemine de katkı sağlar. Melatonin hormonu bağışıklık sistemini güçlendirir ve vücudun hastalıklara karşı dirençli olmasını sağlar. Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi ile kişilerin stres seviyelerinde azalmalar görülür. Stres seviyesinin azalmasına bağlı olarak ise kişilerin yaşlanma bulgularının azaldığı söylenebilir. Melatonin hormonunun insan vücuduna olan bir diğer faydası ise vücuttaki iltihaplar üzerinedir. Melatonin hormonu insan vücudundaki iltihaplanmaları azaltır ve vücudun dışarıdan gelecek zararlı maddelere karşı dirençli olmasını sağlar. Melatonin hormonu aynı zamanda antioksidan etkiye sahiptir. Bu doğrultuda melatonin hormonu vücuttaki toksik yani zararlı maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasını sağlamaktadır. Melatonin ne işe yarar sorusu hala tam olarak cevaplandırılmış değildir çünkü melatoninin henüz keşfedilmemiş daha birçok faydası vardır. Bilim insanlarının yaptıkları araştırmalara göre melatonin hormonu kanser ile ilişkili hastalıklara da olumlu etkide bulunur.
Bilim insanlarının bulgularına göre kanser hücrelerine temas eden melatonin hormonu, tümörlerin büyüme hızlarının azalmasına sebep olmuştur. Bu doğrultuda tedavi edici miktarda melatoninin tümör hücrelerini öldürücü bir etkiye sahip olduğu söylenebilir. Melatonin aynı zamanda depresyon hastalığına yönelik olan tedavilerde de sıklıkla kullanılır. Depresyonda olan hastaların melatonin takviyesi ile normale döndükleri gözlenmiştir. Melatoninin insan vücudundaki bir diğer olumlu etkisi uyku kalitesi üzerinedir. Melatonin hormonu vücudun düzenli bir uyku çekmesine yardımcı olur. Bu doğrultuda insomnia olarak bilinen uyku rahatsızlıklarının tedavisinde de melatonin kullanılır. Dolayısıyla melatonin faydaları saymakla bitmeyecek bir hormon türüdür. Kişilerin düzenli bir uyku düzenine sahip olmaları ve sağlıklı yiyecekler tüketmeleri epifiz bezlerinin düzgün bir biçimde çalışmasını sağlar. Epifiz bezinin iyi çalışması, vücudun ihtiyaç duyduğu kadar melatonin hormonu salgılayabilmesi anlamına gelir. Dolayısıyla kişiler bağışıklık sistemlerini korumak, göz rahatsızlıklarından kaçınmak, stres seviyelerini minimumda tutmak gibi birçok konuda melatonine ihtiyaç duyarlar.
İnsan vücuduna birçok faydası bulunan melatonin hormonu epifiz bezi tarafından yeterli miktarda salgılanamadığında vücutta çeşitli problemler ortaya çıkabilir. Melatonin hormonu genç insanlarda yeterli miktarda salgılanırken yaşlı insanlarda genellikle yeterli miktarda salgılanamamaktadır. Melatonin hormonunun beklenenden daha hızlı biçimde azalması, yaşlanma belirtilerinin artmasına neden olur. Bu doğrultuda kişilerde bazı hastalıklar ortaya çıkabilir. Melatonin hormonunun azalması kişilerin uyku kalitesini doğrudan etkiler. Bu durumda kişilerin melatonin uyku ilacı almaları gerekebilir. Uykunun azalması kişilerde çeşitli stres bozuklukları oluşturabilir. Stres bozukluklarının ortaya çıkması kişilerin gündelik ve iş hayatlarını da etkiler. Melatonin hormonunun yeterli miktarda salgılanıp salgılanmadığı bazı belirtiler doğrultusunda anlaşılabilir. Vücudunda melatonin hormonu yeterli miktarda salgılanmayan kişilerde uyku düzeni bozukluğu, depresyonda olma hissi, yüksek kaygı, halsizlik, yorgunluk, kalp çarpıntısı ve cinsel isteksizlik gibi birçok farklı problem ortaya çıkabilir. Bu sorunlardan herhangi birini yaşayan kişilerin melatonin hormonu seviyelerini kontrol ettirmeleri gerekmektedir. Melatonin seviyesi düşük olan kişilerin doktor tavsiyesi doğrultusunda melatonin hapı kullanmaları gerekebilir.
Melatonin hapı, içerisinde belirli miktarda melatonin barındıran bir takviye edici ilaçtır. Melatonin hapı genellikle ağız yolu ile kullanılan bir ilaçtır fakat bu ilacın dil altı hapı, krem ya da iğne gibi farklı çeşitleri de vardır. Melatonin hapı genellikle uyku problemlerinin giderilmesi için kullanılan bir haptır. Ayrıca kulak çınlaması ve Alzheimer gibi uyku ile ilişkili rahatsızlıklarda da melatonin hapı kullanımı tavsiye edilebilir. Melatonin hapı tedavi amaçlı kullanılsa da hemen her ilaçta olduğu gibi birtakım yan etkilere sahiptir. Bu doğrultuda melatonin hapı yan etkileri ağız kuruluğu, ağız ülseri, halsizlik, baş ağrısı, döküntü, terleme, göğüs ağrısı, hazımsızlık, huzursuzluk ve ishal olarak sıralanabilir. Ayrıca hamile olan kişilerin melatonin hapı kullanması tavsiye edilmez. Melatonin hapı, yeterli seviyede melatonin eksikliği yaşayan kişilere hekimler tarafından tavsiye edilir. Kişiler melatonin hapını kullanmaya başladıkları andan itibaren hekimlerce gözlemlenirler. Hekimlerin gözlemleri sonucu kişiler melatonin hapını bırakırlar ya da kullanmaya devam ederler. Melatonin hapı genellikle uykudan yaklaşık 2 saat önce kullanılır.
Melatonin eksikliği insan vücudunda birçok rahatsızlığa sebebiyet verebileceğinden kişilerin melatonin seviyelerini düzenleyecek gıdalar tüketmesi oldukça önemlidir. Melatonin eksikliği sebebiyle melatonin tablet kullanmak durumunda olan fakat hamilelik gibi durumlar sebebiyle ilaç kullanamayan hastaların beslenmelerine dikkat etmeleri gerekmektedir. Melatonin hormonu epifiz bezi tarafından salgılanmasının dışında triptofan adı verilen bir aminoasit yoluyla da elde edilir. Triptofan aminoasidi insan vücudunda sentezlenmediğinden dışarıdan alınması gereklidir. Bu doğrultuda melatonin eksikliği yaşayan kişilerin içerisinde triptofan aminoasidi bulunan yiyecekler tüketmesi önerilir. Triptofan aminoasidi et, balık, peynir, çilek, muz, portakal, elma, fıstık, ceviz, badem, patlıcan, brokoli, nohut, kabak, susam ve keten tohumu gibi birçok farklı besinde bulunmaktadır. Bu besinlerin dışında rezene, anason, hardal, çemen, kızılcık, sarı kantaron ve deve dikeni gibi magnezyum ve çinko içeren besinlerin de melatonin hormonu salgısını arttırdığı bilinmektedir.
En çok melatonin içeren besin çeşitleri sayılan bu yiyeceklerdir. Bu doğrultuda bu tür besinlerin tüketilmesi kişilerin melatonin seviyelerini dengeleyecek ve melatonin eksikliğinden kaynaklanan rahatsızlıklarının giderilmesini sağlayacaktır. Fakat melatonin salınımını arttıran gıdaların tüketilmesi her durumda yeterli olmayabilir. Epifiz bezinden kaynaklı problemler sebebiyle melatonin salgılanmasında ani düşüşler yaşanan kişilerin tedavileri kısa sürede gıda takviyeleri aracılığıyla mümkün olmayabilir. Bu tür durumlarda kişiler hekimlerin yönlendirmeleri doğrultusunda Melatonin içeren takviye edici gıda kullanımına başlayabilirler. Bu tür takviye edici gıdalar kişilerin yaş, boy, kilo ve yeme alışkanlıkları doğrultusunda doktorlar tarafından tavsiye edilirler. Uyku problemi, stres bozukluğu, kaygı, bağışıklık sistemi hastalıkları, göz hastalıkları, stres ve halsizlik gibi sorunlara sebep olan melatonin eksikliği durumlarının giderilebilmesi için kişilerin hastanelere başvurmaları gerekir. Bu doğrultuda uzun süre melatonin eksikliği yaşayan ve hastanelere danışmamış olan kişilerin ileride daha ciddi rahatsızlıklar yaşayabilecekleri unutulmamalıdır.